පසුගිය වසරක දෙකක පමණ කාලයක සිට, අප රටේ බොහෝ තරුණ තරුණියෝ සුපිරි තරු උන්මාදයකින් පෙළෙති. එය ව්‍යාපාරිකයින් හා ජනමාධ්‍ය විසින් නිර්මාණය කරන ලද විකෘති තත්ත්වයක් විනා, ස්වාභාවික තත්ත්වයක් නොවන බව අපි සැවොම දනිමු. නමුත් මෑතක සිට නව විකෘති ආසාදනයක් අපගේ කුඩා දරුවන්ගේ ද මොල තුළට රිංගවනු අපට රූපවාහිණී නාලිකාවලින් දැකගත හැකි ය. “කුඩා සුපිරි තරු උන්මාදය” යැයි එය හැදින්වූවාට වරදක් නැත. මෙලෙස කලින් අපගේ තරුණ පරම්පරාව විනාශ කළ වනචාරීන් විසින් දැන් අපගේ අනාගත තරුණ පරම්පරාවද, කුඩා කලදීම කදිමට බිලිබාගනු අපට දැකගත හැකි ය.
නමුත් කුඩා මොළකැටියන් ගේ සිත් සතන් හොඳින් හඳුනාගත් සහෘදයකු මට මුණ ගැසින. ඒ ළමා ගීත සාහිත්‍යය හරහා ය. ඒ සෝමතිලක දිසානායක නැමැති නාවික හමුදාවේ ඉහළ නිලයක් දරණ සැබෑ මනුෂ්‍ය හැඟීම්වලින් පිරිපුන් මහාත්මා ය. ඔහු වැනියවුන් මෙවන් හරවත් ආදර්ශ සම්පන්න ළමා ගී බිහි නො කරන්න, අද කුඩා ළමුන්ට ද අහන්න සිදුවනුයේ ළමා රැප් ගීතය. “මේ ගසේ බොහෝ පැණි දොඩම් තිබේ” යන ළමා ගීතය ද අද රැප් කර තිබෙනු දැක ගැනීමට තරම් අප අභාග්‍ය සම්පන්න වී නැත්තේ, එවන් ශේර්ෂ්ඨ ළමා ගීත රචකයින් අල්ප දෙනෙකුවත් මෙම සමාජයේ කරනු ලබන ඒ උතුම් කර්තව්‍යය හේතු කොට ගෙන ය.
මෙම ගීතය හරහාද ඔහු ඉතා ආදර්ශමත් පණිවුඩයක් ළමා මනසට ඇතුළු කිරීමට ප‍්‍රයත්න දරයි. එම ප‍්‍රයත්නයට මම ඔහුට සිරස නමා ආචාර කරමි. ගොන්-කරත්තයකින් පාසැල් යන කුඩා දරුවකු හරහා ඔහු එම පණිවුඩය ළමා මනස්වලට රිංගවීමට සියුම් උත්සහායක් දරා ඇත. එහි ඇති සරල පදවැල ළමා මනසට හොදින් ගොචර වන බව මගේ විශ්වාසය යි. එමෙන්ම ළමුන්ගේ පමණක් නොව, වැඩිහිටියනගේ ද නෙතට කඳුළක් උනන පරිදි එම ගීතය හර්ෂණ දිසානායක නැමැති අති දක්ෂ ගායන හැකියාවක් ඇති ළමා ගායකයා ගායනා කරයි. එහි තනු නිර්මාණය හා සංගීත සංයෝජනය ද අති දක්ෂ අයුරින් නිම කොට ඇත්තේ අපගේ හදවතේ සැමදා ජීවත්වන සැබෑ කලාකරුවකු වන සුනිල් දයානන්ද කෝණාර නැමැති සරල මිනිසා ය. මෙම ත‍්‍රිත්වයේ සංයෝජනයෙන් එම ගීතය අප අතරට පැමිණ ඇත.
මෙමගීතයේ, එන කුඩා දරුවා වැඩිහිටියනට ද ඉතා ආදර්ශමත් පණිවුඩයක් ගෙන හැර දක්වයි. එනම්, මෙම කරත්තයට බැඳි සතාගේ නාස් ලනුව ඇද දැඩි වේදනා දෙමින් පාර නොකියන බවත්, ගමන ඉක්මන් කිරීමට කෙවිටකින් නො තලන බවත් එම තොප්පි ගොනාට පැවසීමෙන් ය. මම පරිසරයට ආදරය කරන මිනිසකු වශයෙන්, කරත්තේ බදින සතාට දෙන එම වේදනාවලට තරයේ විරුද්ධ වෙමි. එභෙත් ඔබ මේ සම්බන්ධව විවිධ මතිමතාන්තර දරන්නට පුළුවන. නමුත් ඔබ ද වේදනා විදීමට අකැමැති බව පමණක් මෙනෙහි කරන්න. එනම් ඔබ වේදනා විදීමට අකැමැති නම්, ඔබට තවත් කෙනෙකුව (දුබලයකු ව) වේදනාවට පත් කිරීමට කිසිදු අයිතියක් නැත. මෙලෙස ළමා සිත් සතන් පහන් කරවන අර්ථාන්විත ගී අපගේ ළමා පරපුරට දායක කළ හැකි නම්, භෙට අපට ලස්සන ලෝකයක් බිහිකර ගත හැකි නොවේ ද ? එම ගීතයේ ඉතිරි කොටස මේ ආකාරයෙන් සෝමතිලක දිසානායක සහෘදයා ලිය යි.
මෙම දරුවාට එම දෙමව්පියන් කළ ගුණ සලකන්න හොදින් පුරුදු කර ඇත. එහි ප‍්‍රතිපලයක් වශයෙන් එම කුඩා දරුවා සිහිපත් කරන වැදගත් දෙයක් ඇත. එනම්, තමා හැදුනේ වැඩුනේ එම ගවයාට පොඩි කාලේ බොන්න උගේ ගව අම්මාට එරිච්ච කිරි බී බව සිහිපත් කිරීමයි. එයම කොතරම් අග‍්‍රගන්‍ය පණිවුඩයක් දැයි මට සිතේ. ඒ වගේම එම සතා ගල් කන්ද නගින්න දුක් විදිද්දී, ඒ වෙනුවෙන් මෙම දරුවා අඬන්න තරම් සංවේදී වි ඇත. කොතරම් අපූරු ද? මෙවන් සංවේදී දරුවන් අද සුලබ නැත. මස් කඩයක විකිණීම සඳහා එල්වා තිබෙන සත්ත්ව කුණක් දුටු විට, කටට කෙළ උනන දරුවන් සිටින රටක, මෙම පණිවිඩය අපට වගා කළ හැකි නම්, කොපමණ ලස්සන ළමා පරපුරක් අපට බිහිකර ගත හැකි ද? මෙම ගීතය අවසාන කරනුයේ සෝමතිලක දිසානායක සහෘදයා මෙසේ සංවේදී පණිවුඩ කිහිපයක් වපුරවමිනි.
ගීත රචකයා දකින මෙම දරුවා තුළ හොද පුරුෂාර්ථ වර්ධනය වී තිබේ. ඔහු ඉතා හොදින් ඉගෙන ගෙන තමාට කළ ගුණ සැලකීම සඳහා එම සත්ත්වයා ව නිදහස් කරන ආකාරය පවසන අයුරු කොතරම් අපූරු ද? එපමණක් නොව, ඔහු ගේ ළමා මනසට හැඟෙන ආකාරයට ඔහුට කළ හැකි උපරිම සත්කාරය එම සතා වෙනුවෙන් කරන බවට මෙම සත්ත්වයාට, මෙම දරුවා පොරොන්දු වෙයි. ඔහු ඉගෙනගෙන ලොකු මිනිභෙක් වන්නේ, මෙම සත්ත්වයාට කළ ගුණ සැලකීමටය. එම අහිංසක බලාපොරොත්තුව ම කෙතරම් අගනේද? අපගේ ළමුන්ට මෙවන් බෝධිසත්ත්ව ගුණ පුරුදු පුහුණු කළ හැකිනම්,... මෙවන් ගී අපගේ ළමා පරපුරට සංවේදීභාවයක් ඇති කරනු නො අනුමාන ය. දෙමාපියනි, මෙවන් ගීත ඔබගේ දරුවාට ඇසීමට සලස්වන්න. එවන් ගී රස විදීමට ඔවුන්ව හුරු පුරුදු කරවන්න. එමෙන්ම මෙවන් ගීතවල අර්ථය ඔබේ දරුවාට කියාදෙමින්, ඔහුව සංවේදී අනුනගේ දුකට හිත උණු වන සෞම්‍යය හදවතක් ඇති, හොද පෞරුශයක් ඇති දරුවකු කිරීමට උත්සහා ගන්න. එවිට ඔබ සමාජයට හොද දරුවකු දායාද කළ අභිමානවත් දෙමව්පියන් වේවි. නැතිනම්, ඔබ සමාජයට විනකරන, ආත්මාර්ථකාමී, සංවේදී නැති අධමයෙක් බිහිකළා විය හැකි ය. එවිට, ඔබ වයසට ගිය විට එම අධමයන් ඔබව මහළු මඩම්වලට යැවීම ද අනිවාර්‍යයෙන් ම සිදුකරාවි. එවිට ඔබට ඔබ කළ අඥාන කි‍්‍රයා ගැන දුක හිතේවි. ඔබට කලින් හදන්නට තිබුණු තැනක් හැදුවේ නැතැයි පසුතැවීමට ද සිදුවනු ඇත. නමුත්, ඔබ ලස්සන සමාජයට වැඩදායි දරුවකු බිහිකරන්න අකමැති නැතැයි මම විශ්වාස කරමි. ඔබ එසේ කරයි නම්, ඔබට ද යහපතක් වන අතර, මෙම ලෝකය හා අප අවට පරිසරය ඉතා ලස්සන, ප‍්‍රසන්න, මිනිසුන්ට ජීවත් වීමට ආශා හිතෙන තැනක් වනු ඇත. මෙවන් ගීතයක් දායක කළ සෝමතිලක දිසානායක, සුනිල් දයානන්ද කෝණාර හා ළමා ගායක හර්ෂණ දිසානායක නැමැති උතුම් මිනිසුනට මාගේ ශ්‍රීර්ෂ ප‍්‍රණාමය !
ශ‍්‍රී ජයවර්ධනපුර විශ්වවිද්‍යාලය.
( මෙම ලිපිය 2009 ඔක්තෝම්බර් 11 වැනි ඉරිදා ලංකා පත්‍රයෙහි සඳකඩපහණ විශේෂ සාහිත්‍ය අතිරේකයෙහි පලවිය.)